آنچه روح و جوهره حکومت اسلامی است، تحقق عملی احکام و فرامین مترقی است که در سایه آن زمینه رشد و تعالی افراد جامعه آماده خواهد شد. لازمه چنین جامعه‏ای وجود افراد شایسته و باصلاحیتی در راس مسئولیت‌هاست که توانایی اداره جامعه را داشته و بتوانند اهداف حکومت اسلامی را محقق نمایند. به همین خاطر در اسلام معیارها و صلاحیت‌هایی برای حاکمان و مسئولین نظام اسلامی عنوان گردیده که وجود آن در مسئولین، شرط لازم برای مشروعیت‌یابی ایشان است و اعتبار حاکمان نیز به تداوم این معیارهاست. با تاکید بر این مساله می‌توان گفت یکی از شاخصه‌های انتخابات شایسته نظام اسلامی آن است که فرآیند انتخابات به نحوی باشد که در نهایت شایستگان و اصلحان بر مسند قدرت تکیه زنند. اما این اصلح گزینی با ملاحظاتی همراه است که بدون توجه به آن نمی‌توان خواست و مطلوب نظام اسلامی را محقق نمود.

یکی از مسایل مهم در انتخاب اصلح توجه به این حقیقت است که تشخیص و انتخاب اصلح برعهده مردم واگذار شده است نه بر عهده مسئولین و نخبگان! و در تعبیری از رهبری، اصلح گزینی "هنر مردم" خوانده شده است. این تعبیر البته بدان معنا نیست که توده های ملت نیازمند راهنمایی و مشورت با نخبگان و آگاهان نیستند. بلکه بدان معناست که قرار نیست نخبگان به جای توده‌ها تصمیم بگیرند و ملت در امر انتخابات مقلد نخبگان گردند! به واقع رهنمود و توصیه نخبگان و آگاهان ملت تنها در سطح ارشاد و راهنمایی باقی است و تصمیم نهایی به ملت واگذار شده که آزادانه و البته آگاهانه به پای صندوق‌های رای رفته و نامزدهای مورد علاقه خود را تعیین کنند و هر چه حاصل خروجی این فرآیند باشد قطعا مورد تائید نظام اسلامی خواهد بود.

یکی از ملاحظات ضروری در انتخاب اصلح  آن است که ضمن آنکه باید برای شناخت و تشخیص گزینه اصلح و رای دادن به وی باید حجت شرعی داشته و مبتنی بر معیارهای ناصواب و یا عدم شناخت و تحقیق و تنها مبتنی بر ظواهر و احساسات و فارغ از معیارهای غیرعقلی عمل ننمود، از سوی دیگر، تلاش برای انتخاب اصلح نباید به وسواس در گزینش بینجامد. لذا رهبر معظم انقلاب انذار می‌دهد که «بعضی‌ها در شناخت اصلح دچار وسواس و دغدغه‌ی زیاد می‌شوند. شما تلاش خود را بکنید؛ مشورت خود را بکنید؛ از کسانی که فکر می‌کنید می‌توانند شما را راهنمایی کنند، راهنمایی بخواهید؛ به هر نتیجه‌یی که رسیدید، عمل کنید و رأی بدهید؛ اجر شما را خدای متعال خواهد داد.« (3/3/84)

سخن دیگر آنکه باید توجه داشت تلاش برای یافتن اصلح البته در میان ملت نیز به خروجی واحدی ختم نخواهد شد. بالاخره تفاوت معیارها، تنوع سلیقه‌ها و اختلاف تشخیص ها، ‌منجر به آن می‌شود که نوعی تکثر و تعدد در تشخیص گزینه اصلح نیز حاصل شود که این البته طبیعی است و نباید نگران آن بود. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره باصراحت می‌فرمایند: «البته صلاحیت‌ها یک اندازه نیست؛ صالح داریم، اصلح داریم؛ تشخیص‌ها مختلف است؛ یکی چیزی را ملاک قرار می‌دهد و کسی را اصلح می‌داند و کسی چیز دیگر را ملاک قرار می‌دهد. اشکالی ندارد»(28/2/80)

ملاحظه دیگر آنکه حساسیت و دقت نظر در شایسته گزینی نباید با افراطی‌گری‌ها همراه بوده. از جمله آنکه "اصلح گزینی" نباید موجب اختلافات و درگیری در میان اقشار جامعه گردد و هدف بالاتر انتخابات که "افزایش همبستگی ملی" است را خدشه‌دار کند، لذا رهبر معظم انقلاب اسلامی با صراحت اعلام می‌دارند: «افرادی که از تأیید شورای نگهبان عبور کرده‏اند، قانوناً صالحند. البته صلاحیتها یک اندازه نیست؛ صالح داریم، اصلح داریم؛ تشخیص‌ها مختلف است؛ یکی چیزی را ملاک قرار می‏دهد و کسی را اصلح می‏داند و کسی چیز دیگر را ملاک قرار می‏دهد. اشکالی ندارد؛ این‏ها نباید موجب اختلاف شود. مبادا به خاطر علاقه‏مندی یک دسته به یک نامزدِ ریاست جمهوری و دسته‏ی دیگر به یک نامزد دیگر، بین آحاد مردم شقاق و اختلافی پیدا شود. » (28/2/80)

اهمیت حفظ وحدت و پرهیز از مناقشات و دامن زدن به اختلافات در جامعه تا بدانجاست که معظم له پیش از این با صراحت معظم له فرموده بودند : «حفظ وحدت را اصل قرار بدهیم و اگر تکلیف شرعی‌یی هم احساس کردیم، ولی دیدیم عمل به این تکلیف ممکن است مقداری تشنج به وجود آورد و وحدت را از بین ببرد، قطعاً انجام آنچه که تصور می‌کردیم تکلیف شرعی است، حرام است و حفظ وحدت واجب خواهد بود»(12/4/68)

ملاحظه آخر آنکه "اصلح گزینی" نباید به تفرق آرائی بینجامد که حاصل آن شکسته شدن آراء و به قدرت رسیدن گزینه‌ای باشد که از کمترین شایستگی‌ها برخوردار است. به واقع در شرایطی که نامزد ناصالحی به عنوان رقیب، از امکان پیروزی در انتخابات برخوردار است و حضور متکثر و متعدد نامزدهای صالح همفکر و همسو به توزیع و تجزیه آراء خواهد انجامید، پافشاری بر انتخاب گزینه مورد علاقه نقض غرض بوده و سزاوار آن است که در اقدامی همگرایانه و مبتنی بر همدلی و تفاهم، در مسیر وحدت حرکت کرد تا با تجمیع آراء متفرق، فرصت را از به قدرت رسیدن گزینه ناصالح خارج نمود، هرچند حاصل آن انتخاب گزینه‌ی باشد که همه ویژگی مورد نظر ما را تامین ننماید.